Bieganie

Bieganie jest jedną z najpopularniejszych aktywności fizycznych uprawianych przez ludzi na całym świecie, a liczba biegaczy znacznie wzrosła w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Osoby poszukujące zdrowszego stylu życia poprzez kontrolę wagi i poprawę zdolności wysiłkowych często wybierają bieganie, ponieważ uważane jest za tani sport oraz prosty do rozpoczęcia, gdzie nie jest potrzebna specjalna infrastruktura. Co ważniejsze, bieganie ma wiele korzystnych efektów, w tym zmniejszenie czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych czy poprawa samopoczucia. Pomimo tych korzyści zdrowotnych, kontuzje związane z bieganiem są powszechne, a częstość występowania waha się od 18,2% do 92,4% lub 6,8-59 urazów na 1000 godzin ekspozycji na bieganie. Tak duże zróżnicowanie w częstości występowania kontuzji biegowych można wytłumaczyć różnicami w badaniach czy różnymi definicjami kontuzji.

Najczęstsze urazy podczas biegania

Dokonano przeglądu systematycznego, który objął 8 badań i 3500 biegaczy. Najczęściej zgłaszanymi ogólnymi RRMI (running-related musculoskeletal injuries – urazy mięśniowo – szkieletowe związane z bieganiem) były: zespół stresu piszczelowego przyśrodkowego, czyli shin splints (MTSS) (częstość występowania od 13,6% do 20,0%), tendinopatia (patologiczny stan ścięgna – ból, obrzęk, upośledzona ruchomość) ścięgna Achillesa (częstość występowania od 9,1% do 10,9%) oraz zapalenie rozcięgna podeszwowego (częstość występowania od 4,5% do 10,0%). W przypadku RRMI występujących podczas ultramaratonów najczęściej zgłaszanymi były tendinopatia Achillesa (częstość występowania od 2,0% do 18,5%) i zespół rzepkowo-udowy (częstość występowania od 7,4% do 15,6%).

Większość urazów zaobserwowanych w tym badaniu jest związana z przeciążeniem struktur mięśniowo-szkieletowych biegaczy powtarzającymi się przez długi czas mikrourazami. RRMI znajdowały się głównie poniżej kolana (dwa z nich znajdowały się na stopie i kostce, jeden na dolnej części nogi i jeden na kolanie).

Zespół stresu piszczelowego przyśrodkowego

Zespół stresu piszczelowego przyśrodkowego (shin splints) zgłaszano we wszystkich badaniach. Istnieją dwa możliwe powody, dla których kontuzja ta jest tak częsta wśród biegaczy. Pierwszym z nich jest lądowanie i napędzanie biegu. Powtarzające się skurcze tylnych mięśni piszczelowych, płaszczkowatych i/lub zginaczy długich palców powodują nadmierne obciążenie kości piszczelowej, powodując stan zapalny spowodowany przyczepem okostnej. Drugim jest niewystarczająca zdolność do przebudowy kości, spowodowana powtarzającym się i nieustannym obciążeniem kości piszczelowej spowodowanym nie tylko skurczem mięśni, ale także nieustannym lądowaniu na podłożu. Niektóre badania wskazują również, że większa szpotawość kolana, częstotliwość zmian różnych typów butów do biegania i trening interwałowy to trzy potencjalne czynniki ryzyka urazów piszczeli podczas biegania. Jednakże są to tylko przypuszczenia.

Tendinopatia

Nadmierne obciążenie podczas aktywności fizycznej zostało uznane za główny bodziec do rozwoju tendinopatii. Powtarzające się bodźce obciążają ścięgno poza jego fizjologiczną tolerancję, prowadząc do zwyrodnienia. To nadmierne obciążenie powstające w mięśniach brzuchatego łydki i płaszczkowatego podczas biegu może predysponować do rozwoju tendinopatii Achillesa u biegaczy. Najbardziej obciążające jest bieganie po piaszczystym podłożu oraz na dystansach od 1500m do 5km. Może to być spowodowane tym, że bieganie po piasku wymaga nadmiernego odepchnięcia. Z kolei bieganie do 5km  bardziej angażuje mięśnie łydek i przednią część stopy, ponieważ biegacze próbują osiągać jak najkrótszy czas kontaktu z podłożem.

Ścięgno rzepki jest narażone na duże i powtarzające się obciążenia przez mięsień czworogłowy uda podczas biegu. Tendinopatia rzepki była często zgłaszana wśród biegaczy amatorów, którzy dążyli do biegania od 20 do 50 km tygodniowo. Warto jednak zauważyć, że tendinopatia rzepki nie jest powszechna wśród maratończyków. Nie jest jasne, czy doświadczenie biegowe lub adaptacja jest czynnikiem ochronnym przed wystąpieniem tendinopatii, ale z wyników biegów ultramaratońskich wynika, że ostry początek tendinopatii z dużym prawdopodobieństwem pojawi się, gdy biegacze zostaną poddani kolejnemu biegowi od 5 do 8,5 dnia.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego

Zapalenie rozcięgna podeszwowego to jeden z najczęstszych urazów stopy. Charakteryzuje się procesem zwyrodnieniowym rozcięgna podeszwowego, który powoduje ból przyśrodkowego guzka kości piętowej podczas przenoszenia ciężaru. Niewydolność powięzi w utrzymywaniu obciążeń jest powszechnie opisywana jako mechanizm zapalenia powięzi podeszwowej. Podczas fazy uderzenia piętą podczas biegu, pięta jest pierwszym punktem kontaktu, który musi zamortyzować uderzenie o masie do trzech razy większej niż całkowita masa ciała. Zdolność do pochłaniania i przenoszenia tego uderzenia zależy od sprężystości rozcięgna podeszwowego, tkanki tłuszczowej na podeszwie stopy i wewnętrznych mięśni stopy. Wraz z wiekiem lub długotrwałym trenowaniem absorpcja rozcięgna podeszwowego może się zmniejszyć, co może wyjaśniać, dlaczego mistrzowie biegania są bardziej podatni na zapalenie rozcięgna podeszwowego w porównaniu z innymi.

“Kolano biegacza”

Zespół rzepkowo-udowy często nazywany jest ,,kolanem biegacza”, jednak definicja ta nie jest do końca jasna, ponieważ czasami sformułowanie to odnosi się do zespołu pasma biodrowo-piszczelowego. Zespół ten jest powszechny podczas ultramaratonów. Najczęściej wymienianą etiologią zespołu rzepkowo-udowego jest nieprawidłowe ułożenie rzepki oraz duże obciążenia ściskające generowane przez skurcz mięśnia czworogłowego uda, które prowadzą do zwiększonego obciążenia stawu. Powtarzające się skurcze mięśnia czworogłowego uda podczas biegania mogą przyczyniać się do dużych obciążeń ściskających w stawie rzepkowo-udowym, sprzyjając rozwojowi zespołu rzepkowo-udowego. Udział w maratonie po raz pierwszy, stosowanie leków i bieganie kilku kilometrów tygodniowo były uważane za czynniki ryzyka rozwoju zespołu rzepkowo-udowego, a wzrost dystansu (kilometrów) i liczby godzin treningu w tygodniu są uważane za czynniki chroniące przed urazami kolan u maratończyków.